Toekomstgericht beoordelen voor eerlijkere hypotheekfinanciering

Vast contract niet langer heilig; niet op de arbeidsmarkt en niet bij hypotheekverstrekking.

'Kan deze consument deze hypotheek 30 jaar lang betalen?’ In het verleden vormde een vast contract een belangrijk houvast bij het inschatten van het antwoord op deze vraag. Hierdoor was het voor mensen zonder vast contract niet eenvoudig om een hypotheek te krijgen.

Innovaties op het gebied van data en digitalisering maken het mogelijk om nauwkeuriger naar deze ‘betaalbaarheidsvraag’ te kijken. ‘Een belangrijke en noodzakelijke ontwikkeling’, vinden NHG-bestuurders Carla Muters en Arjen Gielen, die zich hier vanuit NHG voor inzetten.

“Niemand kan in de toekomst kijken, maar een inkomen dat iedere maand anders is, maakt het beoordelen van een financieringsaanvraag natuurlijk nog lastiger” legt Muters uit. “Het is daarom niet vreemd dat de risicoperceptie van een beoordelaar bij mensen met een flexibel inkomen hoger ligt. Dit wil niet zeggen dat het risico daadwerkelijk hoger is”, benadrukt ze. “Wij vinden het belangrijk dat groepen die in het algemeen meer moeite hebben bij het krijgen van een hypotheek, niet onterecht buiten de boot vallen. Samen met de markt ontwikkelen wij nieuwe financieringsmogelijkheden voor deze groepen, bijvoorbeeld voor ondernemers en flexwerkers. Het eventuele risico daarvan dragen we met onze NHG-garantie.”
Gielen: “NHG heeft een maatschappelijke rol en wij vinden het belangrijk dat iedereen op eerlijke wijze toegang heeft tot de woningmarkt. Vanuit onze positie kunnen en willen wij de eventuele risico’s van deze groepen dragen, als wij denken dat dit verantwoord is. Zo moesten ondernemers vroeger drie jaar actief zijn voordat ze in aanmerking kwamen voor een hypotheek. In 2016 introduceerden we de Inkomensverklaring Ondernemer, waardoor één jaar ondernemerschap nu voldoende is. Dit vergroot de kansen voor startende ondernemers. We monitoren of dit daadwerkelijk hogere risico’s met zich meebrengt. Daaruit blijkt vooralsnog niet dat startende ondernemers risicovoller zijn dan medewerkers in vaste dienst.”

Toekomstgericht beoordelen

Muters: “De Nederlandse arbeidsmarkt is veranderd en het aantal mensen met een flexibel dienstverband neemt al jaren toe. Het vaste contract is niet langer heilig; niet op de arbeidsmarkt en wat ons betreft dus ook niet bij de beoordeling van een hypotheekaanvraag. Wij beoordelen liever op basis van de combinatie van iemands inkomen, uitgavenpatroon en toekomstperspectief dan op de vraag of iemand een vast contract heeft. Daarom doen we bijvoorbeeld mee aan een pilot met de Arbeidsmarktscan. Deze toetsingsmethode draait niet alleen om het huidige arbeidscontract en wat iemand verdient, maar ook om het perspectief op de arbeidsmarkt. Op basis van onder andere leeftijd, beroep, opleiding en regio geeft de scan met een score aan hoe groot de kans is dat iemand de komende jaren aan het werk kan blijven. De perspectieven van een freelance IT’er kunnen veel beter zijn dan van iemand die al dertig jaar een vast contract heeft bij een bedrijf in een bedrijfstak waar de kans op werkloosheid voor hem of haar juist toeneemt. Bij de Perspectiefverklaring hanteren we een vergelijkbare methode voor uitzendkrachten.” Gielen: “Zowel de Arbeidsmarktscan als de Perspectiefverklaring werden door anderen dan NHG ontwikkeld. En als wij zo’n initiatief ondersteunen met onze NHG-garantie nemen we de eventuele risico’s weg voor de geldverstrekkers. Dit kan de toepasbaarheid enorm vergroten. Meer geldverstrekkers doen hierdoor mee en passen hetzelfde concept vaak ook op hypotheken zonder NHG-garantie toe. Daarmee benutten we onze maatschappelijke positie om samen met de markt tot innovaties te komen.”

Positieve impact

De maatschappij en woningmarkt blijven continu in ontwikkeling en nieuwe situaties vragen om nieuwe oplossingen, toetskaders en financieringsvormen. Gielen: “Zo werden met name ondernemers en flexwerkers hard geraakt door de gevolgen van het coronavirus. Het is belangrijk dat mensen met een tijdelijke inkomstendip – bijvoorbeeld omdat de kapperszaak dicht moest – hier niet nog jaren last van houden bij de hypotheekaanvraag. Daarom hebben we er samen met de markt voor gezorgd dat een tijdelijke inkomensdaling onder voorwaarden minder zwaar wordt beoordeeld bij een hypotheekaanvraag. We zijn druk bezig om ervoor te zorgen dat hypotheekadviseurs en ondernemers van deze mogelijkheid op de hoogte zijn. Voor flexwerkers willen we eenzelfde regeling, waar nu nog hard aan wordt gewerkt. Daarnaast hebben we samen met de sector het plan 'Krachten bundelen voor hypotheekklanten' opgesteld, waarin we samen vooruit kijken naar de mogelijke lange termijn gevolgen van de coronapandemie op de hypotheekmarkt.” Muters: “Er zijn continu nieuwe uitdagingen, die om nieuwe oplossingen vragen. Helaas ook uitdagingen die we niet op korte termijn kunnen oplossen, zoals de schaarste aan woningen. Samen met de markt en overheid blijven we op zoek naar manieren om positieve impact op de woningmarkt te maken.”