Woning kopen wordt gemakkelijker voor starters zonder vaste baan

Interview Arjen Gielen met het FD over de Arbeidsmarktscan

In het kort:

• Beginners op de arbeidsmarkt zonder vast contract hebben vaak moeite een hypotheek te krijgen
• Geldverstrekkers gaan daarom werken met voorspellingen van hun toekomstige salaris
• Toezichthouder DNB waarschuwt dat banken risico kunnen lopen als ze eerder hypotheken verstrekken
• Starters op de arbeidsmarkt die geen vast contract hebben, kunnen vanaf volgend jaar gemakkelijker een huis kopen. Geldverstrekkers kijken dan niet meer alleen naar wat iemand verdient, maar ook naar een voorspelling van het toekomstige salaris.

Vanaf januari gaat Nationale Hypotheek Garantie (NHG) samen met negen hypotheekverstrekkers gebruik maken van een zogenoemde arbeidsmarktscan. Daarmee kunnen ze inschatten wat iemand in de toekomst gaat verdienen, en op basis daarvan een hypotheek verstrekken. Tot nu toe moeten potentiële huizenkopers zonder vast contract hun inkomen van de afgelopen drie jaar tonen. Wie minder dan drie jaar geleden is begonnen met werken, kan daardoor vaak geen huis kopen.

In eerste instantie verwacht NHG dat ongeveer achthonderd mensen deelnemen aan het experiment, waarvoor minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken in de zomer de eerste plannen bekendmaakte. Maar de potentiële doelgroep is veel groter, zegt NHG-bestuurder Arjen Gielen. 'Er zijn in principe honderdduizenden mensen die geen vast contract hebben, en minder dan drie jaar werken.'

IT'er kan meer lenen

In de arbeidsmarktscan wordt onder andere gekeken naar de opleiding van de huizenkoper, de regio waar hij of zij woont en de sectoren waarin iemand aan de slag kan. 'Een IT'er kan bijvoorbeeld in meer branches terecht dan iemand die HBO verpleegkunde heeft gedaan', zegt Gielen.

In eerste instantie geldt de arbeidsmarktscan voor hypotheken met NHG, maar geldverstrekkers hebben aangekondigd de scan ook voor andere hypotheken te gaan gebruiken. Wie een hypotheek met NHG-garantie afsluit, blijft bij een gedwongen verkoop niet met een restschuld zitten.

Vereniging Eigen Huis is blij met de regeling. Sinds de crisis zijn de hypotheekregels strenger geworden, wat ertoe leidt dat vooral starters moeilijker aan een huis komen. 'Het bekendste voorbeeld is dat van mensen die al jarenlang zonder problemen €1000 huur per maand betalen, maar geen hypotheek met maandelijkse lasten van €800 kunnen krijgen', zegt woordvoerder Hans André de la Porte.

Risico voor banken

De hypotheken voor startende flexwerkers brengen mogelijk extra risico's voor banken met zich mee, denkt toezichthouder DNB. De arbeidsmarktscan wordt alleen toegepast als huizenkopers op basis daarvan eerder een huis kunnen kopen, en niet als ze er op basis van hun verwachte inkomen slechter voorstaan. 'Dat kan tot een toename van de risico’s op de balansen van banken leiden', schrijft een woordvoerder.

DNB voegt daaraan toe dat banken ook in de aanloop naar de crisis steeds meer ruimte zochten om hogere hypotheken te verstrekken. 'Die signalen zien we nu ook, en dat bevestigt ons oordeel dat het systeemrisico is toegenomen.' Vorige week schreef DNB al dat de woningmarkt het grootste risico vormt voor de financiële stabiliteit.

'We zijn er juist van overtuigd dat we de risico's beter in beeld brengen', reageert Gielen. 'Er zijn ook veel mensen met een vaste baan die niet zo'n goed perspectief op de arbeidsmarkt hebben. En in de crisis hebben we gezien dat veel vaste contracten minder vast waren dan ze leken.' NHG wil de arbeidsmarktscan in de toekomst ook voor andere groepen huizenkopers inzetten.

De afgelopen jaren heeft NHG al verschillende initiatieven genomen om het toenemende aantal mensen met een flexibel inkomen toegang te geven tot de woningmarkt. Flexwerkers die zijn aangesloten bij een uitzendbureau, kunnen gebruik maken van een zogeheten perspectiefverklaring. Zzp'ers kunnen sinds 2016 al na één jaar hun inkomen aantonen.